Nieuws
De natuur verdient ook rechten. Sterker nog: dat is een voorwaarde voor een duurzame toekomst. Een noodzakelijk kompas voor keuzes van de mens. Dit is de stellige overtuiging van jurist Jessica den Outer en filosoof Matthijs Schouten. Een tweegesprek.
Jessica den Outer is milieujurist en door de VN erkend expert over rechten voor de natuur. Om rechten voor de natuur op de politieke agenda te zetten, bood ze er de Tweede Kamer een manifest over aan. Haar boek 'Rechten van de Natuur' verscheen voorjaar 2023. Matthijs Schouten is als ‘huisfilosoof’ verbonden aan Staatsbosbeheer. Eerder werkte hij als buitengewoon hoogleraar plantenecologie en natuurbeheer bij Wageningen Universiteit en als hoogleraar natuur- en landschapsbescherming bij het Ierse University College Cork.
Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan vierhonderd concrete initiatieven om de natuur rechten te geven
Het westerse rechtssysteem gaat ervan uit dat rechtspersonen een wil en handelingsbekwaamheid hebben. En voor ons valt de natuur daarbuiten. Redeneer je echter vanuit het perspectief van partnerschap of participatie, dan is het vanzelf- sprekend dat de natuur wél rechten heeft. En dat is precies wat jurist Jessica beijvert, om natuur een volwaardige en vanzelfsprekende stem te geven in het rechtssysteem. Die beweging kwam begin jaren zeventig op, vanuit het besef dat na de miskende rechten van tot slaaf gemaakten en van vrouwen ook de rechten van de natuur hersteld zouden kunnen worden. Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan vierhonderd concrete initiatieven om de natuur rechten te geven, vertelt ze. Ook in Europa worden de geesten er langzamerhand rijp voor: Spanje legde recent de rechten vast van de lagune Mar Menor.
Over vijftig jaar lezen we in de geschiedenisboeken dat dít het moment is waarop het westerse wereldbeeld begon te kantelen
Wat betekent dat dan voor bijvoorbeeld Staatsbosbeheer, of de bezoekers van de Staatsbosbeheergebieden? Matthijs: “Dat Staatsbosbeheer er is voor de menselijke én de niet-menselijke Nederlanders. Dit is grotendeels al zo; niet voor niets is de organisatie me zo dierbaar. En dat Staatsbosbeheer door goed voogdijschap – beheer vind ik niet het juiste woord – de natuur laat ‘zijn’ in al haar veelvormigheid. Van de vormen die door menselijk handelen in het verleden zijn ontstaan, zoals heide of blauwgraslanden, tot de wildere stukken.” Voor de bezoekers betekent het volgens Matthijs dat er bij het betreden van een gebied eigenlijk zou moeten staan: u bent welkom, maar de natuur is niet van u – u bent hier te gast bij een zeer grote groep niet-menselijke partners. “Dat is een heel andere benadering dan ‘ik ga lekker recreëren in míjn bos’.”