Natuurgebied
In de Biesbosch begon het met een stormvloed de Sint-Elizabethsvloed in de nacht van 18 op 19 november 1421. Het gebied was oorspronkelijk polderland, maar veranderde het gebied die nacht in een binnenzee. Dankzij het water uit Maas en Waal werd het een zoetwaterdeltagebied. Uit zand en rivierslib ontstonden zandplaten, waar vooral biezen goed op groeiden. Vandaar de naam 'Biesbosch'. Eeuwenlang verdienden griendhakkers, rietsnijders en biezenvlechters er een karige boterham. In 1970 werd het Haringvliet afgesloten. De grote verschillen tussen eb en vloed verdwenen en daarmee de griend- en rietcultuur. De wilgenakkers verruigden en de natuur kreeg vrij spel. En nu broeden hier weer zeearenden en visarenden.
Sinds 1994 is de Biesbosch een nationaal park. Ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van dit nationaal park is in 2024 een korte film gemaakt. Deze laat zien hoe belangrijk het zoetwatergetijdensysteem is voor allerlei soorten planten en dieren. Een uniek kijkje in de natuur, zowel boven als onder water. De hoofdrol is weggelegd voor de visarend die de kijker meeneemt in het verhaal van de getijdennatuur.
In 2021 plaatsten we in samenwerking met Vogelbescherming Nederland een webcam bij het nest van broedende visarenden in de Biesbosch. De camera staat nu voor het vierde aan en kunnen wij 24/7 live meekijken in het leven van de visarend. Bekijk de beelden, clips, samenvattingen en blogs van eerdere jaren of voor de live-beelden via www.vogelbescherming.nl.
Staatsbosbeheer heeft vanaf 1958 steeds meer delen van De Biesbosch aangekocht. Op de voormalige polders en grienden mag de natuur weer haar gang gaan. Rietlanden verruigen, grienden groeien uit tot echte wilgenbossen. Aan de hand van oude rivierkaarten zijn oude, dichtgeslibde kreeklopen hersteld.
Boswachter Harm Blom: "We blijven hier werken aan de natuur. We graven watergeulen en brengen die in open verbinding met de rivieren. Zo komt er meer zoet water binnen. Sinds de realisatie van grote projecten in het kader van Ruimte voor de Rivier is de Biesbosch twee keer zo groot geworden. Watervogels nemen meteen bezit van die nieuwe waterrijke natuur. Je ziet daar duizenden eenden, zoals pijlstaart, wintertaling, smient, krakeend en slobeend, maar ook de grote zilverreiger en visarend. Het is fascinerend om te zien hoe snel de natuur inspeelt op een nieuwe situatie."
De afgelopen 25 jaar is er veel veranderd in het Nederlandse rivierenlandschap. Na het hoogwater in 1993 en 1995 werden er maatregelen genomen om Nederland beter te beschermen tegen hoogwaterrisico’s. In de Biesbosch werden landbouwpolders ontgonnen om klei te winnen voor de dijkverzwaring. En er werden geulen gegraven langs de rivier om overtollig rivierwater de ruimte te geven.
Polderland veranderde in waterland. In 25 jaar verdubbelde het buitendijkse gebied en kreeg de natuur een kans. Ondiepe lagunes, geulen en slikplaten werden het domein van intrekkende zoetwatervis. Groepen lepelaars, visdiefjes en zilverreigers streken er neer. In 2011 bouwde een koppel zeearenden hun nest en in 2016 volgde de visarend. Beide soorten zijn inmiddels niet meer weg te denken uit het gebied.
Ook in de Noordwaard, tussen de Nieuwe Merwede en De Biesbosch, gaan waterveiligheid en natuur hand. Dit sinds 2015 ontpolderd gebied fungeert nu als doorstroomgebied. Zo houdt de regio rondom Gorinchem en Dordrecht droge voeten bij hoog water – nu én in de toekomst, als rivieren door het veranderende klimaat vaker extreme hoeveelheden regen te verwerken krijgen.
In de Biesbosch werden de ondiepe waterrijke gebieden waar niet gevaren en gevist mag worden, direct ingenomen worden door natuur. En snel daarna kwamen de zeearend en visarend. Deze vogels zijn afhankelijk van stille, grootschalige en visrijke gebieden. En die plekken zijn er in Nederland nog maar weinig. Ze moeten ongestoord en op het juiste tijdstip kunnen jagen naar vis. Er moet er een stille plek zijn met voldoende zicht om te kunnen eten en te rusten. En soorten als de zee- en visarend hebben – net als alle andere vogels - absolute rust nodig in het broedseizoen.
De gehele Biesbosch is een N2000-gebied en Staatsbosbeheer staat aan de lat om het gebied als zodanig te beheren. Dat betekent dat we verschillende habitats en doelsoorten in stand houden en de balans tussen natuur en recreatie bewaken. Dat doen we onder andere door zonering: kijken wat waar en wanneer kan om de rust voor dieren zoveel mogelijk te waarborgen. Zo is er ruimte voor natuur en kunnen vele tienduizenden mensen daar elk jaar van genieten.
De Wassende Maan in de Noordwaard in de Brabantse Biesbosch is landschapskunst van beeldend kunstenaar Paul de Kort. Het kunstwerk is zowel kunst als natuur en bestaat uit watergeulen en dijkjes, waarbij het water als in een labyrint naar het midden voert. Daardoor vind je ook hier vele dieren en planten. De Wassende Maan ziet er bij ieder bezoek anders uit door de invloed van weer, het getij en de seizoenen. Als je hier langsloopt of -fietst, heb je waarschijnlijk niet in de gaten dat die prachtige natuur de vorm heeft van een labyrint. Om dat te ontdekken, moet je eerst de aangelegde heuvel beklimmen. Locatie: Bandijk 57, Werkendam. Je kunt parkeren aan de Bandijk. Honden mogen aangelijnd mee.
Niet alleen vogels maar ook de bever voelt zich thuis in de Biesbosch. Overal in het gebied zijn hun sporen te vinden en met een beetje geluk zie je een burcht. In 2013 kon je via een webcam live het leven in een beverburcht volgen. Bekijk deze samenvatting van de webcambeelden.